ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

Η ΠΛΑΤΕΙΑ

Απόσπασμα

--------------------------------

---------------

Ένα πρωί, πηγαίνοντας για το Γυμνάσιο, είδα πολύν κόσμο να στέκεται μπροστά στο περίπτερο του Φλέγγα και να διαβάζει με κομμένη την αναπνοή τη συνταρακτική πρώτη είδηση της Αυγής : "ΠΕΘΑΝΕ Ο ΣΤΑΛΙΝ". Κι από κάτω με μικρότερα στοιχεία: "Από χτες έπαψε να χτυπά η καρδιά του μεγάλου φίλου της Ελλάδας". Δε χρειαζόταν να διαβάσω λεπτομέρειες. Καμιά λεπτομέρεια πια δε θα μπορούσε ν' ακυρώσει το μεγάλο, το συνταρακτικό σε παγκόσμια κλίμακα γεγονός του βιολογικού τέλους ενός ανθρώπου που υπήρξε όχι μόνον ο ηγέτης της χώρας του κατά τη διάρκεια του αντιφασιστικού πολέμου αλλά και ο εφέστιος θεός εκατομμυρίων οικογενειών (και της δικής μου) σ' όλη την υφήλιο. Και πού δεν υπήρχε ζωγραφιά του; Στην πλατεία του χωριού, στο λαϊκό δικαστήριο, στα υπνοδωμάτιά μας, παντού. Συνέχισα το δρόμο μου θλιμμένος, σαν να 'χα χάσει ένα απο τα στηρίγματά μου. Όλα περίμενα να τ' ακούσω μα όχι και το θάνατο του Στάλιν. Λίγο πριν φύγω, στο μάζεμα των περιέργων που είχαν βουβαθεί πλησίασε και ο μπαρμπα-Μιχάλης Μανουσάκιας ή Κατάρας κρατώντας στο δεξί του χέρι το πανέρι με τα καραμελικά που πωλούσε. Ο άνθρωπος τούτος, που γύριζε εξαθλιωμένος κι ατημέλητος, πριν από τον πρώτο μεγάλο πόλεμο είχε κάνει σοβαρή περιουσία στην Αμερική και υπήρξε κοινωφελής και ανοιχτοχέρης, ίσως περισσότερο απ' όσο χρειαζόταν. Ώσπου στα χρόνια της προεδρίας του Χούβερ έχασε όλη την περιουσία του και μισοτρελάθηκε. Κι ο ίδιος πια δεν ξέρει πώς κατάφερε να χωθεί στο αμπάρι ενός καρβουνιάρικου και να γυρίσει απένταρος στη Δάφνη. Αφού έμαθε κι ο Μανουσάκιας το συνταρακτικό νέο, τραβήχτηκε δυο βήματα πίσω και σηκώνοντας ελαφρά το δεξί του πόδι άφησε ένα δυνατό δύσοσμον ήχο. Ήταν το σχόλιό του στο συμβάν.

---------------

---------------------------------

ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

Απο το μυθιστόρημα Η ΠΛΑΤΕΙΑ, γ' έκδ., Καστανιώτης 1996

Ο ΤΡΟΠΟΣ ΤΟΥ G. L.

GHÉRASIM LUCA

AUTO-DÉTERMINATION

la manière de
la manière de ma de maman
la manière de maman de s' asseoir
sa manie de s' asseoir sans moi
sa manie de soie sa manière de oie
oie oie oie le soir
de s' asseoir le soir sans moi
la manie de la manière chez maman
la manie de soi
le soir là
de s' asseoir là
de s' asseoir oui! de s' asseoir non! le soir là
là où la manière de s' asseoir chez soi sans moi
s' asseoir à la manière de
à la manière d' une oie en soie
elle est la soie en soi oui! oui et non!
la manie et la manière de maman de s' asseoir chez soi
sans moi
s' asseoir chez soi chérie! chez soi et toute seule chérie!
le soir à la manière d' un cheval
s' asseoir à la manière d' un cheval et d' un loup
d' un châle-loup ô chérie!
ô ma chaloupe de soie! ô! oui! s' asseoir non!
s' asseoir et toute seule chez soi ô! non et non!
manière de s' asseoir sans moi chez soi
sans moi sans chez ô chérie!
c' est une manière chérie!
une manie de
une manie de la manière de
manière de s' asseoir chez soi sans chaise
s' asseoir s' asseoir sans chaise c' est ça!
c' est une manière de s' asseoir sans chaise


GHÉRASIM LUCA (1913-1994)
Απο τη συλλογή HÉROS-LIMITE, Le Soleil Noir, 1953

ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ

ΛΕΝΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ

ΑΙΜΑΤΙΝΕΣ ΣΚΙΕΣ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ

Στις εξιστορήσεις της ζωής σου
συχνά ανταποκρίνομαι
με ρίγη στη ραχοκοκκαλιά
τυλιγομαι σε κουβέρτα πορτοκαλιά
γίνομαι συρφετός τυφλός που καταλήγει
στην άκρη του ντιβανιού του γκρεμού
ανίκανος στα δάκρυα και στην ποίηση
ζητώντας άλλου είδους όραση
καθώς είμαστε πια μεγάλα παιδιά
που χρειάζονται πολλά δάχτυλα
για να μετρήσουν τον πίσω χρόνο
να βυθίσουν μακριά δάχτυλα
για ν’ αγγίξουν τον αρχικό πόνο
ώστε να μπορούν να διατηρήσουν τη χαρά
το λέω ξανά
στις εξιστορήσεις της ζωής σου
συχνά ανταποκρίνομαι
με ρίγη στη ραχοκοκκαλιά
τυλίγομαι σε κουβέρτα πορτοκαλιά
γίνομαι συρφετός τυφλός που καταλήγει
στην άκρη του ντιβανιού του γκρεμού
ανίκανος στα δάκρυα και στην ποίηση
ζητώντας άλλου είδους όραση
τότε μόνο ξαφνικά κι ορμητικά έρχεται η επιβίωση
και με βάζει σε αναγκαστική απογείωση
με ταχύτητα αμυντική σχεδόν φωτός
απομακρύνομαι
μέσα σε θόλο άπειρου ιριδισμού
κι έτσι σε βλέπω φίλε αιμάτινη σκιά ενός ρυθμού
είτε συμφωνείς είτε διαφωνείς
είτε βρεθείς σε αφωνία
συμπαίχτη στην ίδια συγχορδία
μαζί με μας
επώνυμο συνθέτη ενός μεγάλου επιτραπέζιου παιχνιδιού
που μερικοί το ονομάζουν ιστορία
και μερικοί το ονομάζουν ιστορία της ηδονής.


ΛΕΝΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ
Απο ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΜΟΥ, εκδ. Οδός Πανός, 2005

ΜΟΝΟΣ

CLARISSE NICOIDSKY

IL VISTIDU ABURACADU DI TU ALMA

il vistidu aburacadu di tu alma

dixó

cayer

una lágrima curilada comu vinu

lágrima di vinu

di sulvidu

stás solu

dámila tu manu

manu y boz

indjuntu

avrin la puarta di un paisaje

di temblor y yelu

la flor dil vienti

cayó

avagar avagar

nil agua durmida

stás solu

dámila tu manu

__________________

ΤΟ ΤΡΥΠΙΟ ΡΟΥΧΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΟΥ

απο το τρύπιο ρούχο της ψυχής σου

ξέφυγε

κύλησε ένα δάκρυ

κόκκινο δάκρυ σαν κρασί

δάκρυ κρασιού

της λήθης

έμεινες μόνος

δόσμου το χέρι σου

φωνή και χέρι

χέρι και φωνή

μια πύλη ανοίγουν σε τοπίο

παγωνιάς κι ανατριχίλας

ο ανθός του ανέμου

έπεσε

σταλιά σταλιά
στα νήδυμα νερά

έμεινες μόνος

δόσμου το χέρι σου

____________________

CLARISSE NICOIDSKY (1938-1996)

Μετέφρασε ο Locus Solus

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΞΑΝΑ

ΠΑΝΑΓΟΣ ΠΕΠΠΑΣ

Η ΜΟΙΡΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Ωρολογιακός μηχανισμός η λέξη.

Εκρήγνυται όταν έρχεται σ' επαφή

με όλες τις σημασίες της.

'Ετσι εξηγείται και το κύκνειο άσμα,

ο χωρισμός των ερωτευμένων,

οι επαναστάσεις - που αργά

ή γρήγορα πνίγονται΄ είτε στο αίμα

είτε στον αφρό ξυρίσματος.

Ξυπνάει τότε ο χρόνος, γομώνει πάλι

τη λέξη, την κουρδίζει και ξαναπέφτει

για ύπνο υπάρχοντας σε αποφασιστικά

δευτερόλεπτα΄ τα υγρά και λάμποντα

εργαλεία στις δέλτους της ομιλίας

όταν το σπουργιτομάνι της φωνής

καθιερώνεται λέξη στον ουρανίσκο.

ΠΑΝΑΓΟΣ ΠΕΠΠΑΣ

Απο τη συλλογή ΗΜΕΡΙΔΑ, εκδ. Μελάνι, 2007

ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΜΟΝΟ Σ' ΕΣΕΝΑ

CÉSAR VALLEJO

CONFIANZA EN EL ANTELOJO, NO EN EL OJO...

Confianza en el anteojo, no en el ojo;
en la escalera, nunca en el peldaño;
en el ala, no en el ave
y en ti sólo, en ti sólo, en ti sólo.

Confianza en la maldad, no en el malvado;
en el vaso, más nunca en el licor;
en el cadáver, no en el hombre
y en ti sólo, en ti sólo, en ti sólo.

Confianza en muchos, pero ya no en uno;
en el cauce, jamás en la corriente;
en los calzones, no en las piernas
y en ti sólo, en ti sólo, en ti sólo.

Confianza en la ventana, no en la puerta;
en la madre, más no en los nueve meses;
en el destino, no en el dado de oro,
y en ti sólo, en ti sólo, en ti sólo.

________________________


ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΟ ΓΥΑΛΙ, ΟΧΙ ΣΤΟ ΜΑΤΙ...

Εμπιστοσύνη στο γυαλί, όχι στο μάτι΄
στη σκάλα, ποτέ στο σκαλοπάτι΄
στη φτερούγα, όχι στο πουλί
και μόνο σ΄εσένα, μόνο σ΄εσένα, μόνο σ΄εσένα.

Εμπιστοσύνη στην κακία, όχι στον κακό΄
στο ποτήρι, αλλά ποτέ στο πιοτό΄
στο πτώμα, όχι στον άνθρωπο
και μόνο σ΄εσένα, μόνο σ΄εσένα, μόνο σ΄εσένα.

Εμπιστοσύνη στους πολλούς, αλλά όχι πια στον ένα΄
στην κοίτη, αλλά ποτέ στο χείμαρρο΄
στα παντελόνια, όχι στα πόδια
και μόνο σ΄εσένα, μόνο σ΄εσένα, μόνο σ΄εσένα.

Εμπιστοσύνη στο παράθυρο, όχι στην πόρτα΄
στη μάνα, αλλά όχι στους εννέα μήνες΄
στο πεπρωμένο, όχι στον χρυσό κύβο,
και μόνο σ΄εσένα, μόνο σ΄εσένα, μόνο σ΄εσένα.

________________________


CÉSAR VALLEJO (1892-1938)
Μετάφραση Ρήγας Καππάτος
απο τα ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΑΠΑΝΤΑ, εκδ. Gutenberg, 2000

ΣΕ ΕΝΑ ΜΟΝΟ ΚΟΡΜΙ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΤΙΛΗΣ

ΦΥΣΙΚΟΙ ΓΑΜΟΙ

Κάποτε θα παντρευτώ ένα ζώο

μιάν εύπλαστη κοίτη να κυλώ τα νερά μου -

ή μιά θήκη να αποθέσει ο σπρώχνων

το μυστικό του της Δημιουργίας.

Δε με αφορά! Οι προϋποθέσεις της Δημιουργίας

παραμένουν για μένα ακατανόητες.

Η ετερογονία των σκοπών

θα ικανοποιούσε ένα μη-αχάριστο πλάστη.

Εμένα ένα συγκεκριμένο δημιούργημα,

με ικανοποιεί να αθροίζω σε ένα μόνο κορμί

τα σκοτεινά περιστατικά

μιάς τυπικής μέρας της Δημιουργίας.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΤΙΛΗΣ

Απο τη συλλογή ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΚΑΡΠΩΝ, εκδ. Εγνατία, 1977

ΜΕ ΤΗ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ

HAROLD PINTER

POEM

I walked one morning with my only wife,
out of sandhills to the summer fair,
to buy a window and a white shawl,
over the boulders and the sunlit hill.
But a stranger told us the fair had passed,
and I turned back with my only wife.

And I turned back and I led her home.
She followed me closely out of the summer,
over the boulders and the moonlit hill,
into sandhills in the early evening,
and went to our home without a window,
and the long year moved from the east.

My only wife sat by a candle.
The winter keened at the door.
A widow brought us a long black shawl.
I placed it on my true wife’s shoulders.
The widow went from us into sandhills,
away from our home without a window.

The year turned to an early sunrise.
I walked one morning with my only wife,
out of sandhills to the summer fair,
to sell a candle and a black shawl.
We parted ways on the sunlit hill,
she silent, I to the farther west.

______________________

ΠΟΙΗΜΑ

Περπάτησα ένα πρωί με τη μοναδική γυναίκα μου,
πέρα απ' τους αμμόλοφους στο καλοκαιρινό πανηγύρι,
ν' αγοράσω ένα παράθυρο και μια λευκή μαντίλα,
πέρα απ' τα βότσαλα και τον ηλιόλουστο λόφο.
Αλλά ένας ξένος μας είπε πως το πανηγύρι τέλειωσε,
κι επέστρεψα με τη μοναδική γυναίκα μου.

Κι επέστρεψα και σπίτι την οδήγησα.
Μ' ακολούθησε από κοντά, μακριά απ' το καλοκαίρι,
πέρα από τα βότσαλα και το φεγγαρόλουστο λόφο,
σε αμμόλοφους νωρίς το ηλιοβασίλεμα,
και μπήκε στο σπίτι μας χωρίς παράθυρο,
κι η μεγάλη χρονιά μπήκε απ' την ανατολή.

Η μοναδική μου γυναίκα καθόταν πλάι σ' ένα κερί.
Ο χειμώνας στην πόρτα τσουχτερός.
Μια χήρα μας έφερε μια μακριά μαύρη μαντίλα.
Την έβαλα στους ώμους της μονάκριβης γυναίκας μου.
Η χήρα μας άφησε για τους αμμόλοφους,
μακριά απ' το σπίτι μας που δεν είχε παράθυρο.

Η χρονιά γένηκε πρώιμη αυγή.
Ένα πρωί περπάτησα με τη μοναδική γυναίκα μου,
μέσα από αμμόλοφους στο καλοκαιρινό πανηγύρι,
να πουλήσω ένα κερί και μια μαύρη μαντίλα.
Χωρίσαμε στον ηλιόλουστο λόφο,
εκείνη σιωπηλή, εγώ στην απώτερη δύση.

_______________________


HAROLD PINTER
Μετάφραση Νίνος Φένεκ Μικελίδης
Απο τα ΠΟΙΗΜΑΤΑ (1948-2004), εκδ. Κέδρος, 2005